De trotse kameleon en de wijze uil

Geschreven door Daan

23 mei 2023
(laatst bijgewerkt op 14 augustus 2025)

0

Communicatie en contact

Ongemakkelijke kameleon

Op mijn schoot ligt een A4-vel met daarop allerlei dierennamen met een dier-typerend plaatje. “Wil je nog een kop koffie?”, vraagt ze en ik antwoord: “Ja graag”. Voordat ze naar de gang loopt waar het luxe apparaat staat, zegt ze: “Ik zou graag van je willen weten welk dier het meeste gevoel bij je oproept.” Vervolgens passeren een hert in gracieuze vlucht en een struisvogel met zijn kop in het zand. Ik laat mijn blik over het papier glijden op zoek naar de ezel voor eigenwijs, de wezel voor bangerik en de uil voor wijsheid, maar deze dieren kan ik niet vinden. Dan blijft mijn blik hangen op de kameleon. Ik voel een scheut van ongemak en wil door, maar de zuigwerking is te groot.

In therapie

Ik zit in het knusse, prikkelarme kamertje met gedimd licht in een comfortabele stoel. Ik voel me als in een veilige cocon en de veranderingen door de EMDR-sessies zijn goed merkbaar. Soms, als er tijd voor is, maken we een uitstapje, zoals nu. En dat gesteund door een bakje troost. Normaal drink ik mijn koffie met melk, maar nu niet. De een-kops-verpakking creamer is hard geworden, de poeder een brokkelig staafje. Bij mijn eerste kop koffie die ik bij haar dronk, heb ik het bewijsmateriaal handig weggemoffeld en in mijn zak gestoken.

Zoek het dier

Ik kijk op het midden van het vel en zie dat er een tijger staat. Ik kijk naar het plaatje en zie de beweging voor me. Het dier maakt een sluipende, nauwelijks hoorbare beweging door het oerwoud om onverwacht toe te slaan. Het volgende dier is de egel: wat een schattige snoet en zelfs met stekels uit zijn het van die leuke bolletjes. En daar is hij weer … de kameleon!

Misselijke kameleon

“En?”, vraagt ze als ze binnenkomt met twee heerlijk geurende koppen koffie. Ik biecht op: “Ik zou alles willen zijn, maar mijn aandacht blijft bij het beest dat ik niet wil zijn: de kameleon!”. Als ik mijn eerste slokje koffie wil nemen, zegt ze: “Mooi, gaaf joh – wat een kleurenpracht”. Ik verslik me haast in de koffie, word rood als een kreeft en moet hoesten. Voel de schaamte in me opwellen om mijn houterigheid en voel een golf van misselijkheid in mijn buik.

Kleurrijke onveilige kameleon

In vervolgsessies leer ik zien wat de kameleon me te zeggen heeft. Hoe kleurrijk ik ben met mijn autisme, dat ik maskeer en compenseer om niet mijn unieke spectrum te laten zien. Ineens valt het me op dat ik woorden en geluiden van anderen aan het papagaaien ben. Dit geeft me een stuk veiligheid. Hoe mooi is het dat ik de ander aan kan voelen. Als ik mezelf laat zien, voel ik me onveilig en daar zit de stoornis.

Veilige gebitsreiniging

Elk halfjaar ga ik naar de mondhygiëniste voor het verwijderen van tandsteen. Zorgvuldig wordt elke millimeter van het gebit onder handen genomen. “Zegt u het als u last heeft of even moet spoelen? Doen hoor!”. Ook geeft ze van tevoren duidelijk aan wat ze gaat doen. Met een vrolijk praatje tussendoor. Alles is erop gericht om een bezoek zo prettig mogelijk te laten verlopen … en het werkt. Ik stap fluitend op de fiets, zonder tandartsgevoel en blijmoedig stap ik de behandelruimte binnen – ondanks het felle licht voel ik me veilig.

Ik krijg kleur

“Goedemorgen”, wordt er uitgewisseld, ik voel de oprechtheid. Met een mondmasker kijkt ze me met twee vriendelijke en levendige glimogen aan. Ik voel me daardoor nog rustiger worden. Ze vraagt: “Hoe gaat het ermee?” Het bestaat eenvoudig weg in deze situatie niet dat ik zeg: “Het gaat goed en hoe gaat het met jou?” Mijn masker wordt liefdevol voor mijn gezicht weggehaald. Ze staat naast me en luistert met oprechte aandacht, stelt zo nu en dan een open vraag om het verhaal gezusterlijk te ondersteunen. 

Coming aut

Ik doe mijn de route langs persoonlijke problemen, om via gestalt-therapie achter trauma-ervaringen te komen, bewandel het pad van EMDR-therapie om met een schok, maar verlicht erachter te komen dat ik waarschijnlijk autisme heb. Therapie, praten en YouTube maken dat ik eigenlijk zeker weet dat ik autisme heb. Ik blijk dit zo goed te kunnen verwoorden dat ik word afgewezen voor diagnose: “U weet het al zo goed!”. Maar ik weet niets en voel me onzeker. De pijn die dat doet, de hoop die op zo’n dag de grond wordt ingeboord. Ik kijk naast me – ze is helemaal vol met aandacht bij het verhaal en ondersteunt me bij deze “coming aut”. Ik sluit af met de vervolgstap die ik nu ga maken bij een nieuw iemand van de GGZ – voor een traject en psycho-educatie op weg naar de diagnose. 

Trotse kameleon en wijze uil

Ze komt met haar verhalen en ik probeer haar voorbeeld te volgen om te luisteren zoals zij dat doet. Wat voelt dit rijk, wat ben ik dankbaar. Zo trots als een kameleon verlaat ik de tandartspraktijk en ik word nageroepen: “Veel succes bij het traject!”. Ik voel de innerlijke wijsheid van een uil en alle eigenschappen in me aanwezig. Later die dag bel ik mijn therapeute met het verhaal en om haar te bedanken en zeg: “Weet je dat je creamer over datum is?”