De onschuld van het hoekig denken

Geschreven door Eileen

27 februari 2024
(laatst bijgewerkt op 14 augustus 2025)

0

Filosofische en ethische vragen

Mentaal hoekig

Hoe gevoelig en rond ik ook ben, mentaal kan ik wat hoekig zijn. Je zou het beknopt of star kunnen noemen. In ieder geval wat je je kan voorstellen bij een scherpe, precieze, hoekige vorm. Het autistische brein wordt weleens als star beschreven.

Op het eerste gezicht zag ik het als een minder mooie eigenschap. Ook ben ik heel blij dat ik soms nog wel het vermogen heb om uit de hoekigheid te bewegen. Dat geeft me een ingang om me te verbinden met anderen, om me tot de ander te verhouden, tot bruggen bouwen of tot ontspanning.

Een voorbeeld

In dat hoekige en starre zit iets heel moois, iets onschuldigs. Laten we een voorbeeld nemen. In een podcast die over allerlei diepe onderwerpen ging, bleef één ding mij bezighouden. De man in de podcast vertelde in het begin de hele tijd zijn eigen beleving en verhaal in de -je- vorm. ‘je denkt dan toch dit…’ of ‘ja dan neig je toch om…’. In veel stukken kon ik me niet herkennen, en ik vroeg mij af waarom hij het niet gewoon vanuit zichzelf aan het vertellen was.

Daarmee kom ik op een punt dat ik ook maakte in mijn blog ‘Sociaal naar Mezelf’: het veelvuldig gebruik van het woord -ik- en hoe dat bij mensen over kan komen als vervelend en egocentrisch. Zou het iets weloverwogens van de man zijn om het zo te vertellen? Is het zo meer herkenbaar voor luisteraars? Is dit sociaal gedrag? Of… Is het ongemakkelijk om in de -ik- vorm te praten, omdat dat hem meer verbindt met zijn eigen verhaal? Maakt het hem te kwetsbaar? Zit er nog veel lading op hetgeen hij vertelt? Beide overwegingen vind ik plausibel.

Ongepast of onschuldig

Ik besluit om de vraag onder de podcast te stellen. Meteen voel ik er iets vreemds bij. Alsof mijn vraag ongepast is. Ik realiseer me dat een dergelijk detail in de meeste gevallen, in ieder geval in mijn herinnering, voor anderen totaal onbelangrijk is. Men kan zelfs aanvallend reageren als ze niet begrijpen waar mijn vraag vandaan komt. Hoezo heb je het daar nu over? Dat is toch maar een detail? Maakt het uit hoe hij het bedoelt heeft, het gaat toch om de inhoud?!

En dan, terwijl ik voel hoe dat op mij doorwerkt, besef ik een kort ogenblik het belang en de onschuld die erin huist. Ik bedoel niks raars. Het is zoals kinderen onschuldig zijn; open, nieuwsgierig, leergierig, onderzoekend, en onbevooroordeeld. Een eigenschap die men bij kinderen vaak waardeert. Wat mij betreft is het levenslang een schoonheid om zo open naar de wereld te kunnen kijken.

Het belang

En waarom is het belangrijk? Er zit zo veel in om te leren. Wij als collectieve mensheid groeien door te leren. Door inzichten, en juist door stil te staan bij datgene waar we normaal blind aan voorbij lopen. Hoe mooi is het om samen begrip te krijgen over waarom we spreken zoals we spreken. Hoe mooi is het dat ik een relateerbare taal leer te spreken als dat voor herkenning zorgt bij anderen. Of hoe mooi is het dat er kwetsbaarheid onder ligt, dat we daar bij onszelf naar kunnen kijken. Hey, waarom zeg ik het eigenlijk niet zoals het is – als mijn verhaal. Welk oordeel of pijnstuk ligt er (nog) op ‘ikke ikke ikke’, en wat kunnen we daar in verzachten? Hoe kan het anders zijn? Dit soort onderzoeken met ingang tot inzicht vergroot ons bewustzijn. Waarom doen we wat we doen en hoe voedt dat ons?

Vast zitten

Dus zo kan ik concluderen, ben ik dan een starre autist die ietwat vast kan zitten in die scherpe hoekige gedachte? Nou, misschien toch wel een beetje ja. Vooral als ik het echt nodig heb om het te delen, voor ik verder kan met een situatie of interactie. Dan kan ik een ongepaste hoekige autist zijn voor de ander. Of ik kan vastzitten in mijn eigen hoekigheid, die mij op zo een moment misschien ook helemaal niet voedt.

De kracht

Maar wanneer ik een hoekige gedachte deel, ben ik ook iemand die als open mens de wereld ten diepste ervaart. Die niet gewoon doet en erbij langsloopt, maar het hele spectrum van menszijn en gedragingen en gevoelens wil aankijken en onderzoeken. Die zich ertoe wil verhouden met zorg en aandacht. Die je werkelijk wil volgen, niet alleen in de woorden die je gebruikt maar ook in het hele zijn dat erachter nog huist, waar je misschien zelf niet eens bij stil staat. Als instrument stem ik mijn snaren af op mijn omgeving.

Ik ben een mens die zich kan blijven verwonderen over de diepe gelaagdheid van de mens en het leven. En soms uit zich dat in verwarring of starheid.

En zo kan ik best een beetje houden van de hoekigheid in mijn mentale wezen.