Centrale Sensitiviteit Syndromen Verzameling van syndromen waarbij het centrale zenuwstelsel overgevoelig is geworden en de mentale belastbaarheid afneemt Belang Centrale sensitisatie betreft een verzameling van processen waardoor de zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg overgevoelig worden voor verschillende prikkels (zoals licht, geluid, druk, kou en hitte) en de mentale belastbaarheid afneemt. Het is aangetoond dat er sprake is van centrale sensitisatie in verschillende syndromen, waaronder het chronische vermoeidheidssyndroom, prikkelbare darmsyndroom, fibromyalgia syndroom en migraine. Centrale sensitiviteit syndromen komen vaker voor bij vrouwen dan mannen en vaker bij autistische volwassenen dan neurotypische volwassenen. Hoe vaak komt het voor? Percentage autistische mannen met centrale sensitiviteit syndromen Artboard 19 11% Functionele stoornissen Artboard 19 14% Centrale zenuwstelsel stoornissen Artboard 19 4% Migraine Artboard 19 5% Prikkelbare darm Percentage autistische vrouwen met centrale sensitiviteit syndromen Artboard 19 20% Functionele stoornissen Artboard 19 25% Centrale zenuwstelsel stoornissen Artboard 19 9% Migraine Artboard 19 7% Prikkelbare darm Ervaringen van autistische volwassenen “Ik heb voortdurend een soort sissend geluid in mijn oor. Meestal schenk ik er geen aandacht aan en merk ik het niet echt op, maar het kan irritant zijn wanneer het stil is en ik probeer te slapen.” “Ik wordt regelmatig geplaagd door migraine. Ik voel dan een enorme druk achter beide ogen en kan me niet goed meer concentreren. Het gaat meestal pas over nadat ik geslapen heb.” “Mijn chronische pijn hangt sterk samen met angst. Medicatie tegen angst helpt me, omdat het mijn spieren ontspant en de pijn vooral van de spierspanning komt.” “Ik krijg migraine van fel licht, luid geluid, stress, gebrek aan eten, gebrek aan water of gebrek aan slaap. Daarnaast heb ik ook last van misselijkheid, die voorbij gaat wanneer ik een paar keer heb overgegeven.” “Ik heb af en toe last van een ringend geluid in mijn oor. Sommige dagen heb ik het heel erg en andere dagen helemaal niet. Het lijkt samen te hangen met stress. Wanneer ik ’s nachts niet goed slaap is het de volgende dag erger.” “Ik had als kind erg last van een prikkelbare darm. Zweten, kramp, verstopping. Het werd minder toen ik volwassen werd, net als mijn migraine, maar ik heb nog steeds periodes dat ik er last van heb, meestal als ik hoog in mijn stress zit. ” Betekenis voor autismevriendelijk Nederland In autismevriendelijk Nederland wordt het centrale sensitisatie concept toegepast in de psycho-educatie voor volwassenen met autisme, zoals dit ook toegepast wordt in de psycho-educatie van chronische pijnpatiënten. Hierdoor kan een breed scala aan symptomen bij volwassenen met autisme verhelderd worden, zoals maag-darmklachten, allergieën, paniek- en woedeaanvallen, stressgevoeligheid, sensorische overgevoeligheid, beperkte belastbaarheid, slaapproblemen en cognitieve disfuncties. Links Clifford Woolf (1983), Evidence for a central component of post-injury pain hypersensitivity Muhammad Yunus (2007), Fibromyalgia and Overlapping Disorders: The Unifying Concept of Central Sensitivity Syndromes Manuel Casanova (2008), The Minicolumnopathy of Autism: a Link between Migraine and Gastrointestinal Symptoms Jo Nijs e.a. (2012), In the mind or in the brain? Scientific evidence for central sensitisation in chronic fatigue syndrome Jillian Sullivan (2014), The presence of migraines and its association with sensory hyperreactivity and anxiety symptomatology in children with autism spectrum disorder Micah Mazurek (2013), Anxiety, Sensory Over-Responsivity, and Gastrointestinal Problems in Children with Autism Spectrum Disorders Jo Nijs e.a. (2014), Applying Modern Pain Neuroscience in Clinical Practice: Criteria for the Classification of Central Sensitization Lisa Croen e.a. (2015), The health status of adults on the autism spectrum Adriaan Louw e.a. (2016), The efficacy of pain neuroscience education on musculoskeletal pain: a systematic review of the literature Roberto Canitano & Carmen Schröder (2017), Headache in Autism Spectrum Disorders David Williams (2018), Phenotypic Features of Central Sensitization